Nghiên cứu – Trao đổi

Trong bài viết nà, tác giả Hoàng Hải Yến và Nguyễn Quý Khuyến (Trường ĐHKS Hà Nội) phân tích những dấu hiệu pháp lý có tính chất tương đồng và khác biệt về chủ thể, khách thể, mặt khách quan, mặt chủ quan của Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ và Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ; đưa ra ví dụ minh họa nhằm làm rõ dấu hiệu pháp lý để phân biệt hai tội danh này.

Thời gian qua, nhiều vụ án lớn về tham nhũng, chức vụ đã được phát hiện và khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh, đúng quy định của pháp luật. Từ thực tiễn giải quyết các vụ án đó, tác giả Nguyễn Mạnh Thường (Vụ 5 VKSND tối cao) rút ra một số bài học kinh nghiệm trong việc nghiên cứu tài liệu điều tra vụ án; ban hành bản yêu cầu điều tra; viết cáo trạng truy tố; xây dựng hệ thống chứng cứ; soạn thảo đề cương tham gia xét hỏi; tranh tụng tại phiên tòa.

Thực tiễn quá trình điều tra, truy tố, xét xử các vụ án có tính chất chiếm đoạt tài sản, cơ quan tiến hành tố tụng thường nhầm lẫn trong việc định tội danh do dấu hiệu pháp lý đặc trưng của những tội phạm này có điểm tương đồng. Theo tác giả Đinh Văn Quế (nguyên Chánh tòa Hình sự TAND tối cao), việc phân biệt loại tội phạm này cần căn cứ vào chủ thể tội phạm; động cơ, mục đích của người phạm tội và điều kiện thực tế để đánh giá.

Việc niêm phong và mở niêm phong vật chứng trong vụ án hình sự được quy định tại điểm a khoản 1 Điều 90 Bộ luật Tố tụng hình sự (năm 2015 BLTTHS). Nghị định số 127/2017/NĐ-CP của Chính phủ (gọi tắt là Nghị định 127) ngày 16/11/2017, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 cũng quy định chi tiết việc niêm phong, mở niêm phong vật chứng. Tuy nhiên, trong thực tế áp dụng, vẫn còn có một số khó khăn, vướng mắc

Trong giai đoạn truy tố vụ án hình sự, khi phát hiện những mâu thuẫn trong lời khai của những người tham gia tố tụng mà trong giai đoạn điều tra chưa được phát hiện hoặc làm rõ, sau khi đã tiến hành các biện pháp điều tra khác nhưng vẫn chưa giải quyết được mâu thuẫn, Kiểm sát viên sẽ tiến hành hoạt động đối chất để xác minh, làm rõ. Bài viết này dưới đây nêu một số lưu ý đối với Kiểm sát viên khi tiến hành hoạt động đối chất.

Trong phạm vi bài viết này, tác giả Nguyễn Nhật Hoàng Tân giới thiệu đến bạn đọc một số nội dung cơ bản của Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 19/10/2018 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng về phối hợp giữa Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát trong việc thực hiện một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Bài viết đã được đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 06/2019.

Chế định đồng phạm là đề tài đã có nhiều công trình khoa học, bài viết nghiên cứu, phân tích trong cộng đồng luật học. Vấn đề mà các nhà nghiên cứu, các cơ quan tố tụng vướng mắc nhất khi đánh giá vai trò đồng phạm không phải là về cơ sở lý luận, về khái niệm hay về những nội dung cơ bản của đồng phạm, mà chủ yếu là việc áp dụng chế định đồng phạm trong thực tiễn, trong đó nổi lên hai vấn đề: Thế nào là “tiếp nhận ý chí” và việc “cá thể hóa trách nhiệm hình sự” trong tiếp nhận ý chí. Khi làm rõ được khái niệm “tiếp nhận ý chí” thì sẽ phân biệt được với trường hợp đồng phạm có sự bàn bạc trước, từ đó phân hóa được trách nhiệm của những người đồng phạm. Để làm rõ từng nội dung này và mối liên hệ giữa chúng với nhau, có thể phân tích như sau:

Chế định án treo theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 cơ bản vẫn kế thừa Bộ luật Hình sự năm 1999, khi Tòa án xét thấy không cần thiết phải bắt người phạm tội phải chấp hành hình phạt tù, thì có thể cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách. Trong thời gian thử thách nếu người được hưởng án treo chấp hành tốt, có nhiều tiến bộ thì Tòa án có thể quyết định rút ngắn thời gian thử thách. “Trường hợp người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên thì Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo”. Đây là quy định mới nhằm ràng buộc đối với người được hưởng án treo phải có nghĩa vụ chấp hành các quy định của Luật Thi hành án hình sự, không để xảy ra tình trạng sau khi được Tòa án cho hưởng án treo, người được hưởng án treo muốn làm gì tùy ý, thậm chí không trình diện chính quyền địa phương, hiệu lực của bản án không đạt được hiệu quả như mong muốn.

Quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) về thay đổi Điều tra viên, Kiểm sát viên cơ bản hoàn thiện, tuy nhiên trong thực tiễn thi hành vẫn còn một số vướng mắc, thường thấy trong những trường hợp hủy án để điều tra lại và trả hồ sơ để […]

Kiểm sát chặt chẽ việc áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là nội dung quan trọng nhằm bảo đảm các quyền con người, quyền công dân trong tố tụng hình sự. Bài viết này, tác giả tập trung đánh giá những khó khăn, đề xuất cơ chế thực hiện và kiểm sát việc áp dụng biện pháp điều tra này trong thực tiễn.