Nghiên cứu – Trao đổi

Trong phạm vi bài viết này, tác giả Nguyễn Nhật Hoàng Tân giới thiệu đến bạn đọc một số nội dung cơ bản của Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 19/10/2018 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng về phối hợp giữa Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát trong việc thực hiện một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Bài viết đã được đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 06/2019.

Chế định đồng phạm là đề tài đã có nhiều công trình khoa học, bài viết nghiên cứu, phân tích trong cộng đồng luật học. Vấn đề mà các nhà nghiên cứu, các cơ quan tố tụng vướng mắc nhất khi đánh giá vai trò đồng phạm không phải là về cơ sở lý luận, về khái niệm hay về những nội dung cơ bản của đồng phạm, mà chủ yếu là việc áp dụng chế định đồng phạm trong thực tiễn, trong đó nổi lên hai vấn đề: Thế nào là “tiếp nhận ý chí” và việc “cá thể hóa trách nhiệm hình sự” trong tiếp nhận ý chí. Khi làm rõ được khái niệm “tiếp nhận ý chí” thì sẽ phân biệt được với trường hợp đồng phạm có sự bàn bạc trước, từ đó phân hóa được trách nhiệm của những người đồng phạm. Để làm rõ từng nội dung này và mối liên hệ giữa chúng với nhau, có thể phân tích như sau:

Chế định án treo theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 cơ bản vẫn kế thừa Bộ luật Hình sự năm 1999, khi Tòa án xét thấy không cần thiết phải bắt người phạm tội phải chấp hành hình phạt tù, thì có thể cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách. Trong thời gian thử thách nếu người được hưởng án treo chấp hành tốt, có nhiều tiến bộ thì Tòa án có thể quyết định rút ngắn thời gian thử thách. “Trường hợp người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên thì Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo”. Đây là quy định mới nhằm ràng buộc đối với người được hưởng án treo phải có nghĩa vụ chấp hành các quy định của Luật Thi hành án hình sự, không để xảy ra tình trạng sau khi được Tòa án cho hưởng án treo, người được hưởng án treo muốn làm gì tùy ý, thậm chí không trình diện chính quyền địa phương, hiệu lực của bản án không đạt được hiệu quả như mong muốn.

Quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) về thay đổi Điều tra viên, Kiểm sát viên cơ bản hoàn thiện, tuy nhiên trong thực tiễn thi hành vẫn còn một số vướng mắc, thường thấy trong những trường hợp hủy án để điều tra lại và trả hồ sơ để […]

Kiểm sát chặt chẽ việc áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là nội dung quan trọng nhằm bảo đảm các quyền con người, quyền công dân trong tố tụng hình sự. Bài viết này, tác giả tập trung đánh giá những khó khăn, đề xuất cơ chế thực hiện và kiểm sát việc áp dụng biện pháp điều tra này trong thực tiễn.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giám định tư pháp ngày 03/02/2020 đang được Quốc hội xem xét thông qua. Bài viết này, tác giả góp ý về một số nội dung như: Giám định liên quan đến nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau; về Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao; hồ sơ giám định tư pháp…

Tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố là bước khởi đầu và là công tác đặc biệt quan trọng trong tố tụng hình sự cũng như trong đấu tranh phòng, chống tội phạm. Theo quy định của tư pháp hình sự và yêu cầu cải cách tư pháp, những năm qua Viện kiểm sát các cấp đã thực hiện nghiêm quy định của pháp luật, đạt được những kết quả đáng khích lệ, góp phần nâng cao chất lượng giải quyết án hình sự

Đối với các vụ án hình sự khởi tố theo yêu cầu bị hại, trong một số trường hợp, bị hại đã yêu cầu khởi tố có quyền yêu cầu rút yêu cầu khởi tố trước đó. Tuy nhiên, chế định này đang có một số vướng mắc, bất cập do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 chưa quy định cụ thể. Bài viết tác giả phân tích bất cập và đưa ra một số kiến nghị về vấn đề này.

Điều 89 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định về vật chứng trong vụ án hình sự. Theo đó, “Vật chứng là vật được dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội, vật mang dấu vết tội phạm, vật là đối tượng của tội phạm, tiền hoặc vật khác có giá trị chứng minh tội […]

Quy định về ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh  khi hỏi cung bị can hoặc lấy lời khai người đại diện theo pháp luật của pháp nhân thương mại phạm tội trong giai đoạn truy tố Điều 183, 184 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) quy định: Việc hỏi cung bị can tại […]